J-pop

J-pop (ジェイポップ) là viết tắt của cụm từ Japanese pop (tiếng Việt: nhạc pop tiếng Nhật hay nhạc pop Nhật Bản), và nó là một định nghĩa tương đối về thể loại âm nhạc phổ biến tại thị trường âm nhạc Nhật Bản từ thập kỷ 1990. Thuật ngữ này cũng được sử dụng để chỉ các nghệ sĩ nổi tiếng của Nhật và để phân biệt giữa những nghệ sĩ âm nhạc Nhật Bản và những nghệ sĩ nước ngoài trong giới truyền thông Nhật Bản.

J-pop (ジェイポップ) là viết tắt của cụm từ Japanese pop (tiếng Việt: nhạc pop tiếng Nhật hay nhạc pop Nhật Bản), và nó là một định nghĩa tương đối về thể loại âm nhạc phổ biến tại thị trường âm nhạc Nhật Bản từ thập kỷ 1990. J-pop thường được đặc trưng bởi âm nhạc sôi động, vui tươi, và có sự kết hợp của các yếu tố pop, dance, electronic, và hip-hop. Thể loại này đã bùng nổ trong thập kỷ 1990 và trở thành một phần quan trọng của văn hóa âm nhạc Nhật Bản.

Thuật ngữ “J-pop” cũng được sử dụng để ám chỉ các nghệ sĩ âm nhạc nổi tiếng của Nhật Bản, bao gồm những cá nhân và nhóm nhạc. Các nghệ sĩ J-pop thường được xem là biểu tượng của ngành công nghiệp âm nhạc Nhật Bản và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến cả trong và ngoài nước. Thuật ngữ này cũng được sử dụng bởi giới truyền thông Nhật Bản để phân biệt những nghệ sĩ âm nhạc Nhật Bản với những nghệ sĩ từ các quốc gia khác.

Lịch sử

Những năm 1920 – 1950: Ryūkōka

Âm nhạc đại chúng của Nhật Bản, được gọi là ryūkōka, có nguồn gốc từ thời kỳ Minh Trị, nhưng phần lớn các học giả Nhật Bản xem thời kỳ Taishō là điểm khởi đầu quan trọng của ryūkōka, khi dòng nhạc này thu hút sự chú ý trên toàn quốc. Ryūkōka được chia thành hai thể loại chính là enka và poppusu.

Trong thời kỳ Taishō, các nhạc cụ phương Tây, đã được giới thiệu vào Nhật Bản từ thời kỳ Minh Trị, được sử dụng phổ biến. Dưới tác động của các dòng nhạc phương Tây như jazz và blues, ryūkōka đã kết hợp với các nhạc cụ phương Tây như vĩ cầm, harmonica và guitar. Tuy nhiên, âm điệu vẫn được viết theo thang âm truyền thống của Nhật Bản.

Enka là một thể loại nhạc trữ tình Nhật Bản, thường có những giai điệu biểu cảm và lời ca tình cảm sâu sắc. Poppusu, hay còn gọi là pop Nhật Bản, đại diện cho âm nhạc pop hiện đại của Nhật Bản, thường có những giai điệu vui tươi và lời ca phổ biến trong cộng đồng.

Ryūkōka đã trở thành một phần quan trọng của văn hóa âm nhạc Nhật Bản và tiếp tục phát triển qua các thập kỷ, làm nên sự đa dạng và độc đáo trong cảnh nhạc đại chúng của đất nước này.

Trong thời kỳ Taishō, ryūkōka trở thành một phong trào âm nhạc đại chúng đáng kể tại Nhật Bản. Nó là sự kết hợp độc đáo giữa yếu tố âm nhạc phương Tây và thang âm truyền thống Nhật Bản. Ryūkōka thể hiện sự ảnh hưởng mạnh mẽ của âm nhạc phương Tây, nhưng vẫn giữ được sự đặc trưng và tinh thần của âm nhạc Nhật Bản.

Enka là một thể loại nhạc trữ tình được phát triển từ ryūkōka. Nó thường mang đến những câu chuyện cảm động về tình yêu, những nỗi đau và tâm trạng sâu sắc của con người. Enka thường được trình bày bằng giọng hát truyền cảm và sử dụng các nhạc cụ truyền thống như koto (đàn cầm), shamisen (đàn tam), và taiko (trống Nhật Bản).

Poppusu, hay còn gọi là J-pop hiện đại, là một phần khác của ryūkōka. Nó đại diện cho âm nhạc pop phổ biến và thường có giai điệu sôi động, năng động và vui tươi. J-pop thường được sản xuất với âm thanh hiện đại và sử dụng công nghệ âm nhạc tiên tiến. Nó đã trở thành một thể loại âm nhạc phổ biến không chỉ ở Nhật Bản mà còn trên toàn thế giới.

Ryūkōka và các thể loại nhạc con của nó đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngành công nghiệp âm nhạc Nhật Bản và mang lại sự đa dạng âm nhạc đại chúng cho người nghe. Đồng thời, chúng cũng thể hiện sự kết hợp độc đáo giữa yếu tố văn hóa truyền thống và sự sáng tạo âm nhạc hiện đại của Nhật Bản.

Thập niên 1960: Nguồn gốc của phong cách hiện đại

Vào năm 1956, phong trào nhạc Rock and Roll phát triển mạnh mẽ tại Nhật Bản nhờ sự xuất hiện của những nhóm nhạc nổi tiếng như Kosaka Kazuya và Wagon Masters. Sự biểu diễn của những nhóm nhạc này với các ca khúc nổi tiếng của Elvis Presley như “Heartbreak Hotel” đã làm lan rộng phong trào này. Thể loại nhạc này được giới truyền thông Nhật Bản gọi là “Rokabirī” (ロカビリー).

Trong thời gian đó, nhiều ca sĩ Nhật Bản đã học hỏi và biểu diễn các bản nhạc nổi tiếng của Mỹ, dẫn đến sự phát triển mạnh mẽ của phong trào “Cover Pops” (カヴァーポップス, Kavā poppusu). Ca sĩ Nhật Bản bắt chước và dịch lời các ca khúc nổi tiếng của Mỹ để thích nghi với thị hiếu âm nhạc trong nước.

Phong trào Rokabirī đạt đến đỉnh cao của mình khi 45.000 khán giả Nhật Bản tới tham dự buổi biểu diễn của các ca sĩ Nhật tại Carnival phương Tây Nichigeki trong một tuần vào tháng 2 năm 1958. Sự thành công này đã củng cố vị thế của Rokabirī và Cover Pops trong cảnh nhạc đại chúng của Nhật Bản và đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử âm nhạc nước này.

Thập niên 1970: Phát triển

Vào đầu thập kỷ 1960, âm nhạc Nhật Bản bắt đầu bị ảnh hưởng bởi sự hồi sinh của nhạc dân gian Mỹ, được gọi là “fōku” (フォーク). Thể loại nhạc này chủ yếu là những bản nhạc cover của các ca khúc gốc.

Đến đầu thập kỷ 1970, âm nhạc Nhật Bản chuyển từ các ca khúc đơn giản được đệm bởi guitar sang các bản nhạc phức tạp hơn, được gọi là “New Music” (ニューミュージック, nyū myūjikku). Thay vì mang những thông điệp xã hội, thể loại này tập trung vào các thông điệp cá nhân như tình yêu.

Mặc dù thể loại nhạc rock chưa phát triển thực sự ở Nhật Bản trong thời kỳ này, vào năm 1978, đĩa đơn “Toki yo Tomare” của rocker Eikichi Yazawa trở thành một hit lớn với hơn 639.000 bản được bán ra. Ông được coi là người tiên phong cho nhạc rock Nhật Bản. Trong khi đó, Keisuke Kuwata thành lập nhóm nhạc rock Southern All Stars và ra mắt vào cùng năm. Southern All Stars vẫn tiếp tục nổi tiếng cho đến ngày nay. Cũng trong năm 1978, nhóm nhạc Yellow Magic Orchestra được thành lập. Ban nhạc này, gồm 4 thành viên, đã phát triển thể loại nhạc electropop. Southern All Stars và Yellow Magic Orchestra đã kết thúc thời kỳ của New Music và góp phần định hình âm nhạc Nhật Bản trong thời gian đó.

Thập niên 1980

Trong thập kỷ 1980, thuật ngữ “City Pop” được sử dụng để miêu tả thể loại âm nhạc phổ biến với bối cảnh thành phố, trong đó Tokyo trở thành nguồn cảm hứng chủ đề cho nhiều nghệ sĩ. Mặc dù City Pop bị ảnh hưởng bởi New Music, ban nhạc rock Happy End được coi là những người tiên phong của thể loại này tại Nhật Bản.

Trong thập kỷ này, các nghệ sĩ nhạc rock trở nên rất nổi tiếng như Southern All Stars, Anzen Chitai, The Checkers, The Alfee, Boøwy và TM Network. The Alfee trở thành nghệ sĩ đầu tiên thu hút hơn 100.000 người đến xem buổi biểu diễn. Boøwy trở thành ban nhạc rock có ảnh hưởng, với 3 album đạt vị trí quán quân vào năm 1988, trở thành nhóm nhạc nam đầu tiên đạt được thành tích này trong vòng một năm. Vào cuối thập kỷ 1980, phong trào visual kei nổi lên trong thể loại nhạc rock của Nhật Bản, đặc trưng bởi nhóm nhạc nam mặc trang phục và trang điểm đậm, kiểu tóc kỳ quái. X Japan và Buck-Tick là những đại diện nổi bật của phong trào này.

Thời kỳ này cũng chứng kiến sự nổi lên của các ca sĩ và nhóm nhạc thần tượng như Mari Amachi, Saori Minami, Momoe Yamaguchi, Candies, Akina Nakamori, Kyōko Koizumi, Yōko Oginome, Miho Nakayama, Minako Honda và Chisato Moritaka. Các ca sĩ và nhóm nhạc thần tượng này đạt được thành công đáng kể và vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong thị trường âm nhạc Nhật Bản ngày nay.

Thập niên 1990

Đây là giai đoạn thị trường âm nhạc Nhật Bản phát triển mạnh mẽ với chiến lược marketing hiệu quả và sự tập trung vào việc sản xuất các sản phẩm âm nhạc với số lượng lớn. Từ năm 1990 đến 1993, âm nhạc Nhật Bản bị thống trị bởi các nhóm nhạc và ca sĩ được quản lý bởi các công ty. Các nghệ sĩ tiêu biểu trong thời kỳ này bao gồm B’z, Tube, T-Bolan, Zard, Wands, Maki Oguro, Deen, Keiko Utoku và Field of View. Từ năm 1994 đến 1997, dòng nhạc dance/techno trở nên phổ biến với sự xuất hiện của các nghệ sĩ như TRF, Ryoko Shinohara, Yuki Uchida, Namie Amuro, Hitomi, Globe, Tomomi Kahala và Ami Suzuki.

Trong giai đoạn từ năm 1997 đến 1999, thị trường âm nhạc Nhật Bản đạt đỉnh cao với nhiều ca sĩ đạt được mốc hàng triệu bản CD được bán ra. Trong số đó, Hikaru Utada là tên tuổi nổi bật nhất khi album đầu tay First Love của cô bán được 7.650.000 bản sau khi được phát hành vào tháng 3 năm 1999.

Thập niên 2000: Đa dạng hóa

Trong thập kỷ 2000, Nhật Bản bắt đầu chịu ảnh hưởng từ dòng nhạc R&B và Hip hop. Vào tháng 11 năm 2000, nhóm nhạc R&B Hóa học phát hành album The Way We Are và bán được 1,14 triệu bản trong tuần đầu tiên. Năm 2005, album MusiQ của Orange Range cũng gây sốt với 2,5 triệu bản được tiêu thụ, trở thành album ăn khách nhất trong năm đó.

Namie Amuro tiếp tục thống trị thị trường âm nhạc với phong cách thời thượng của mình.

Thời kỳ này cũng chứng kiến sự phát triển của công ty quản lý nổi tiếng Johnny & Associates, mà đã đào tạo ra nhiều tên tuổi đình đám trong ngành âm nhạc Nhật Bản. Ca sĩ Ayumi Hamasaki đã tạo nên cú sốc trong lịch sử Giải thưởng Thu âm Nhật Bản khi trở thành nghệ sĩ đầu tiên giành 3 giải grand pix liên tiếp từ năm 2001 đến năm 2003.

Thời kỳ này cũng chứng kiến sự xuất hiện của những cuộc “chiến tranh” giữa các nhóm nhạc nữ thần tượng như AKB48, Hello! Project (Morning Musume, Cute, Berryz Kobo và S/mileage) và Super Girls.

Trong thời kỳ này, cựu binh của làng nhạc Nhật Bản đã trở lại với sự thay đổi đáng chú ý. Mặc dù tỷ lệ bán album ngày càng giảm, nhưng lượng khán giả tham gia các buổi biểu diễn ngày càng tăng. Vào năm 2007, Eikichi Yazawa trở thành nghệ sĩ đầu tiên biểu diễn 100 lần tại Nippon Budokan. Những nghệ sĩ nhạc rock như Mr. Children, B’z, Southern All Stars và Glay vẫn giữ vị trí hàng đầu trong thị trường âm nhạc Nhật Bản trong thời kỳ này.

Ca khúc “Sign” của Mr. Children đã giành giải Grand pix tại Giải thưởng Thu âm Nhật Bản năm 2004. Album Home của Mr. Children năm 2007 cũng đã đạt cột mốc 50 triệu đĩa bán ra tại Nhật, giúp nhóm trở thành nghệ sĩ có lượng album bán ra nhiều nhất ở Nhật Bản sau B’z, với hơn 75 triệu đĩa.

Trong thời kỳ này, dòng nhạc J-pop tiếp tục phát triển mạnh mẽ và xuất hiện nhiều tài năng mới. Nữ ca sĩ Namie Amuro tiếp tục thống trị thị trường âm nhạc Nhật Bản bằng phong cách thời thượng và âm nhạc sôi động. Cô đã đạt được thành công lớn với nhiều album và đĩa đơn đứng đầu bảng xếp hạng.

Ngoài ra, nhóm nhạc như Arashi, EXILE, Perfume, và AKB48 trở thành hiện tượng và thu hút được sự quan tâm rất lớn từ công chúng. AKB48 đặc biệt đã tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành công nghiệp giải trí với hình thức idol group có thành viên đông đảo và hệ thống thính giả (fan) tham gia bầu chọn cho các thành viên và ca khúc.

Đồng thời, thập kỷ này cũng chứng kiến sự phát triển của nhạc anime và nhạc game, với nhiều bài hát nổi tiếng từ các anime và trò chơi điện tử. Nghệ sĩ như Hikaru Utada, Yui, Nana Mizuki, và LiSA đã gặt hái được thành công lớn trong lĩnh vực này.

Ngoài ra, nhạc R&B và Hip hop tiếp tục có ảnh hưởng mạnh mẽ, với sự xuất hiện của nhiều nghệ sĩ như AI, MISIA, Ken Hirai, và m-flo, mang đến âm nhạc đa dạng và phong cách sáng tạo.

Tổng quát, thập kỷ 2000 đã chứng kiến sự đa dạng và phong phú trong âm nhạc Nhật Bản, với sự thịnh vượng của các nghệ sĩ đình đám và sự phát triển của các dòng nhạc J-pop, nhạc anime, nhạc game, R&B và Hip hop.

Thập niên 2010

Trong giai đoạn này, một cuộc đua giữa các nhóm nhạc nữ thần tượng như Momoiro Clover Z và Tokyo Girls’ Style đã bắt đầu.

Vào năm 2011, Kyary Pamyu Pamyu – một người mẫu Harajuku – ra mắt MV “PONPONPON” và nhanh chóng trở thành một hiện tượng trên YouTube. Phong cách Harajuku độc đáo của cô được thể hiện qua cách biểu diễn và trang phục, và fan hâm mộ trên khắp thế giới đã bắt chước phong cách của Kyary Pamyu Pamyu khi cô biểu diễn.

Nhóm nhạc nữ Perfume cũng đạt được nhiều thành công trong giai đoạn này, liên tục đứng đầu bảng xếp hạng với mỗi đĩa đơn của mình.

Thập kỷ này cũng chứng kiến sự bùng nổ của các ban nhạc như ONE OK ROCK và SCANDAL, khi họ bước vào thị trường Mỹ và đạt được nhiều thành công đáng kể.

Từ năm 2015 trở đi, với sự ảnh hưởng mạnh mẽ của K-Pop và YouTube, thị trường âm nhạc Nhật Bản gặp một số khó khăn. Ngày càng có nhiều người chú ý đến các nghệ sĩ trực tuyến như Yonezu Kenshi và Daoko, với các MV của họ đạt hàng trăm triệu lượt xem. Điều này đánh dấu sự chuyển đổi từ bán đĩa sang hình thức âm nhạc kỹ thuật số và là một phần trong sự thay đổi của thị trường âm nhạc Nhật Bản.