Rượu Sake Nhật Bản là gì? Cùng tìm hiểu về rượu sake

Khái quát rượu Sake

Rượu Sake là gì?

Rượu Sake là một loại đồ uống có cồn truyền thống của Nhật Bản. Nó được làm bằng cách lên men gạo đã được xay nhỏ và đánh bóng để loại bỏ lớp cám và tạp chất. Trong tiếng Nhật, rượu Sake được gọi là “Nihonsu”, có nghĩa là “rượu Nhật Bản truyền thống”.

Ban đầu, rượu Sake được chủ yếu sử dụng trong các dịp đặc biệt như dịp lễ tế và các nghi lễ tôn giáo, để phục vụ hoàng gia và các đền chùa lớn. Tuy nhiên, vào cuối thế kỷ 12, rượu Sake đã trở nên phổ biến và được sử dụng rộng rãi trong tầng lớp bình dân.

Lịch sử rượu Sake

Người ta chưa thể xác định chính xác từ khi nào người dân Nhật Bản bắt đầu sử dụng gạo để nấu rượu sake, nhưng điều chắc chắn là phải từ thời điểm người ta canh tác lúa nước ổn định và có thể thu hoạch lúa đủ nhiều để sử dụng cho các mục đích khác ngoài lương thực. Có một số giả thuyết cho rằng, phương pháp nấu rượu đã được đưa từ vùng lưu vực sông Dương Tử tới Nhật Bản cùng với phương pháp canh tác lúa nước. Tuy nhiên, vẫn chưa có thuyết nào được chấp nhận rộng rãi ở Nhật Bản về nguồn gốc của rượu sake.

Tài liệu sớm nhất đề cập đến việc có rượu ở Nhật Bản là “Đông Di Truyện” của Trung Quốc, được viết vào thời Tam quốc. Trong tài liệu này, có đề cập đến người Nhật thích uống rượu và có phong tục uống rượu rồi nhảy múa ca hát. Tuy nhiên, không có thông tin cụ thể về nguyên liệu và phương pháp nấu rượu.

Các loại rượu sake đầu tiên được đề cập trong các tài liệu Nhật Bản là “Kuchikami no sake” và “Kabi no sake”. “Ghi chép về Phong thổ xứ Oosumi” (năm 713 hoặc sau đó) ghi lại việc dân làng có thói quen sử dụng gạo và nước để ủ qua đêm cho đến khi thấy có mùi rượu, sau đó họ uống. Loại rượu này được gọi là Kuchikami no sake.

Trong “Ghi chép về Phong thổ xứ Harima” (khoảng năm 716), có ghi chú về cách nấu một loại rượu gọi là Kabi, có phương pháp tương tự như cách nấu rượu sake ngày nay. Seishu, một loại rượu gần giống sake và hiện nay được xem như bao gồm cả rượu Nihonshu (sake), được đề cập lần đầu trong tài liệu này. Các kỹ thuật nấu rượu sake trong thời kỳ Heian tập trung vào việc nấu rượu Hadaisen, một loại sake nổi tiếng được nấu tại các chùa. Loại sake đầu tiên được coi là Hadaisen.

Các loại rượu Sake

Về Sake, có rất nhiều loại rượu, bài viết này chỉ đề cập đến đặc điểm và cách nhận biết một số loại chính. Để phân loại rượu sake, một số yếu tố bạn cần chú ý đến như là loại gạo, mức độ gạo được đánh bóng, nơi sản xuất, cách lọc, quy trình sản xuất…

Sake bắt nguồn từ dòng rượu truyền thống của Nhật và mang những nét đặc trưng riêng. Hương vị độc đáo riêng và khác nhau của các dòng rượu sake được mang lại bởi cách ủ, độ xay xát của hạt gạo,.

Junmai (純米): Junmai là loại rượu Sake chỉ được ủ bằng gạo, nước, men và Koji mà không có thêm các chất phụ gia như đường hoặc rượu. Gạo sử dụng trong Junmai có tỉ lệ đánh bóng ít nhất 70%. Junmai thường có hương vị đậm đà, nồng nàn và có tính acid nhẹ. Đây là một trong những loại rượu Sake truyền thống và phổ biến nhất.
Honjozo (本醸造): Honjozo cũng sử dụng gạo có tỉ lệ đánh bóng ít nhất 70%, nhưng có thêm một lượng nhỏ rượu chưng cất trong quá trình sản xuất. Rượu Honjozo thường nhẹ nhàng và dễ uống hơn so với Junmai. Sake loại này có mùi thơm đặc trưng và hương vị tinh tế.
Ginjo (吟醸) và Junmai Ginjo: Rượu Sake Ginjo là loại cao cấp, gạo được sử dụng có tỉ lệ đánh bóng ít nhất 60%, được ủ với men và kỹ thuật đặc biệt. Junmai Ginjo là những chai Sake “nguyên chất” không chứa chất phụ gia. Cả hai loại Sake này thường có hương vị nhẹ nhàng, mùi trái cây và thơm ngát. Đây là những loại Sake thích hợp cho những người mới thử rượu Sake.
Daiginjo (大吟醸) và Junmai Daiginjo: Đây là những chai rượu Sake cao cấp nhất. Để sản xuất Daiginjo, gạo được đánh bóng ít nhất 50% và rượu được ủ theo quy trình nghiêm ngặt. Daiginjo thường có hương vị thơm ngát, phức hợp và dễ uống. Junmai Daiginjo cũng là loại Sake “nguyên chất” cao cấp không chứa chất phụ gia

Futsushu (普通種): Futsushu thường được gọi là “table sake” (rượu Sake để bàn) và không đáp ứng đủ tiêu chuẩn của rượu Sake. Gạo sử dụng để ủ Futsushu có tỷ lệ đánh bóng từ 70% đến 93%. Loại rượu Sake này thường rẻ và không ấn tượng về hương vị, có thể gây cảm giác nôn nao hoặc khó chịu hơn so với các loại khác.
Shiboritate (しぼりたて): Shiboritate là loại rượu Sake được ép trực tiếp từ máy ép vào chai và bày bán ngay sau đó, không cần thời gian lên men hoặc lắng đọng. Rượu Sake Shiboritate có hương thơm hấp dẫn, hòa quyện với hương vị trái cây. Một số người so sánh Shiboritate với rượu vang trắng.
Nama-zake (生酒): Nama-zake là loại rượu Sake không được khử trùng và cần được bảo quản lạnh. Nama-zake thường có hương vị trái cây tươi mát và vị ngọt ngào. Loại rượu này không trải qua quá trình khử trùng hai lần như các loại Sake khác.
Nigori (濁り): Rượu Sake Nigori có màu đục, trắng mờ và đôi khi có cặn gạo bên trong. Nigori có màu sắc độc đáo nhờ việc được tạo ra bằng cách để bột gạo còn sót lại sau quá trình lọc,. Nigori thường có hương vị ngọt, hương vị kem và sền sệt hơn so với các loại Sake khác. Nigori thường được thưởng thức lạnh.
Jizake (地酒): Jizake có nghĩa là “Sake địa phương” và đại diện cho rượu Sake được ủ trên các vùng địa phương khác nhau của Nhật Bản. Mỗi dòng Jizake của từng địa phương sẽ có hương vị tươi mới đặc trưng và giá cả hợp lý. Jizake thường được xem là một phần của văn hóa địa phương và thích hợp để khám phá đặc sản của mỗi vùng
Koshu (古酒): Koshu là loại rượu Sake đã trưởng thành trong thời gian lâu hơn so với các loại Sake thông thường. Koshu có màu vàng hoặc màu hổ phách đậm hơn và hương vị tương tự như các loại đồ uống phương Tây như Sherry hay Brandy. Koshu thường được nhấm nháp với lượng ít và được dùng như một đồ uống tráng miệng kết hợp với các món nhẹ như socola, trái cây khô hoặc phô mai.
Rượu Sake vảy vàng: Rượu Sake vảy vàng là một sáng tạo của người Nhật, kết hợp giữa công thức rượu Sake truyền thống và các lát vàng nguyên chất như vàng 18K, 24K. Đây là một trải nghiệm rượu Sake mang tính sang trọng, tinh tế và thể hiện đẳng cấp. Rượu Sake vảy vàng thường được xem là một món quà ý nghĩa tặng cho dịp Tết hoặc các dịp trọng đại.

Nồng độ cồn trong rượu sake

Nồng độ cồn trong rượu Sake thường dao động khoảng 15%, cao hơn so với hầu hết các loại đồ uống lên men khác như bia, nhưng thấp hơn so với hầu hết các loại rượu được chưng cất. Điều này làm cho rượu Sake có một đặc điểm riêng biệt trong việc thưởng thức.

Hầu hết rượu Sake được ủ đến mức nồng độ cồn khoảng 20%, sau đó được pha loãng trước khi đóng chai. Quá trình pha loãng này giúp tạo ra các dòng rượu Sake có độ cồn thích hợp và cân bằng hương vị.

Tuy nhiên, cũng có các loại rượu Sake có nồng độ cồn cao hơn và không được pha loãng, gọi là Genshu. Rượu Sake Genshu có nồng độ cồn khoảng 20% và thường có hương vị đậm đặc hơn. Đây là lựa chọn phổ biến đối với những người thích những loại rượu mạnh mẽ và hương vị đặc trưng.

Ngoài ra, rượu Sake với nồng độ cồn thấp hơn đang trở nên phổ biến. Trong số này, rượu Sake sủi bọt đặc biệt được ưa chuộng. Rượu Sake sủi bọt mang lại cảm giác tươi mát, dễ uống và gợi nhớ đến rượu vang sủi bọt. Đây là một lựa chọn thú vị, đặc biệt là đối với những người mới thưởng thức rượu Sake.

Tóm lại, nồng độ cồn trong rượu Sake thường là khoảng 15%, nhưng cũng có các loại có nồng độ cồn cao hơn hoặc thấp hơn. Việc chọn lựa rượu Sake phù hợp với sở thích cá nhân và cảm nhận hương vị là điều quan trọng trong quá trình thưởng thức rượu Sake.

Quy trình sản xuất

Quy trình sản xuất rượu Sake bao gồm nhiều giai đoạn phức tạp, và dưới đây là một mô tả chi tiết về quy trình này:

Xát gạo: Đầu tiên, gạo được xát nhẹ nhàng để loại bỏ bụi và phần cám. Quá trình này cũng giúp làm sạch và tạo điều kiện tốt cho quá trình lên men tiếp theo.
Nấu gạo thành cơm: Gạo được nấu với nước để tạo thành cơm. Quá trình nấu cơm này cần được thực hiện cẩn thận để đảm bảo cơm không quá mềm hoặc quá cứng.
U: Cơm nấu xong được truyền vào các hạt men Koji để bắt đầu quá trình lên men. Men Koji là một loại men nấm được làm từ gạo, có khả năng biến đổi tinh bột thành đường.
Lên men: Trong giai đoạn này, men Koji kết hợp với men rượu và nước để lên men hỗn hợp cơm. Quá trình này diễn ra trong các bồn chứa đặc biệt, trong đó men tạo ra enzym để chuyển đổi tinh bột thành đường, và men rượu phân giải đường thành cồn. Quá trình lên men diễn ra trong khoảng thời gian từ 18 đến 32 ngày, tùy thuộc vào loại rượu Sake và mục đích sản xuất.
Lọc: Sau khi quá trình lên men hoàn tất, rượu Sake được lọc để loại bỏ các chất cặn và men. Quá trình lọc này có thể được thực hiện bằng cách sử dụng các phương pháp truyền thống như lọc qua giấy hoặc sử dụng hệ thống lọc hiện đại.
Pha loãng và đóng chai: Sau khi lọc, rượu Sake có nồng độ cồn cao được pha loãng với nước để đạt đến mức nồng độ cồn mong muốn, thường là khoảng 15-16%. Sau đó, rượu Sake được đóng chai và chuẩn bị để phục vụ.

Trong quá trình sản xuất rượu Sake, có hai loại chính là “junmai” và “honjozo”. Rượu Sake “junmai” là rượu thuần chất, không có sự thêm cồn và hương liệu. Ngược lại, rượu Sake “honjozo” có thể được gia cố bằng cách thêm một số cồn chưng cất và hương liệu để tạo ra hương vị đặc biệt. Tuy nhiên, nguyên liệu chính trong quá trình lên men vẫn là gạo, và chất lượng sản phẩm cuối cùng được kiểm soát chặt chẽ.

Tóm lại, quy trình sản xuất rượu Sake là một quá trình phức tạp và tinh tế, bao gồm xát gạo, nấu cơm, lên men, lọc, pha loãng và đóng chai. Sự chăm chỉ và tỉ mỉ trong từng bước của quy trình này đóng vai trò quan trọng để tạo ra những chai rượu Sake tuyệt vời với hương thơm và hương vị đặc trưng.

Thưởng thức rượu Sake

Rượu Sake được phục vụ và thưởng thức theo nghi thức đặc biệt, đồng thời cũng tùy thuộc vào thời tiết và loại Sake mà người Nhật có các cách thưởng thức độc đáo. Có hai cách chính để thưởng thức rượu Sake tại Nhật Bản là uống nóng và uống lạnh. Tuy nhiên, cách thưởng thức cũng phụ thuộc vào loại Sake cụ thể. Những loại Sake thông thường như Honjozo-shu và Junmai-shu thường được hâm nóng ở nhiệt độ phòng. Trong khi đó, Ginjo-shu và Namazake (loại rượu Sake “sống” chưa qua tiệt trùng) thì thường được ướp lạnh. Điều quan trọng là không nên hâm nóng Sake ở nhiệt độ cao hơn nhiệt độ phòng, vì điều này có thể làm mất đi chất lượng của rượu.

Rượu Sake có nhiều cách thưởng thức khác nhau, tùy thuộc vào loại Sake và sở thích cá nhân. Dưới đây là một mô tả chi tiết về cách thưởng thức rượu Sake:

Uống lạnh: Rượu Sake thông thường như Honjozo-shu và Junmai-shu thường được uống lạnh ở nhiệt độ từ 7 đến 10 độ Celsius sau khi làm lạnh. Tuy nhiên, đối với loại Ginjo-shu, nên uống ở nhiệt độ từ 10 đến 15 độ Celsius để không làm mất đi đặc trưng và hương vị của loại rượu này. Thưởng thức rượu Sake lạnh khá dễ dàng bằng cách đặt chai rượu trong tủ lạnh để làm mát.
Hâm nóng: Khi rượu Sake được hâm nóng ở nhiệt độ từ 40 đến 60 độ Celsius, người Nhật gọi nó là “Kan”. Có ba cấp độ nhiệt độ khác nhau khi hâm nóng rượu Sake:
- Nhiệt độ dưới 50 độ Celsius được gọi là “Atsukan”.
- Khoảng nhiệt độ xấp xỉ 40 độ Celsius được gọi là “Nurukan”.
- Khoảng nhiệt độ 45 độ Celsius thì được gọi là “Tekion”.
Nhiệt độ phòng: Rượu Sake khi uống ở nhiệt độ phòng được gọi là “Hiya” trong tiếng Nhật. Tuy nhiên, cụm từ “nhiệt độ phòng” này không ám chỉ nhiệt độ phòng bất kỳ, mà tùy thuộc vào từng mùa trong năm. Trong mùa hè nóng, rượu Sake cần được làm mát, trong khi vào mùa đông lạnh thì nên hâm nóng rượu. Nhiệt độ trung bình khi uống rượu Sake ở dạng nhiệt độ phòng thường dao động từ 15 đến 20 độ Celsius. Những người sành rượu thường ưa thích nhiệt độ này để cảm nhận hương vị rượu một cách trung thực nhất.
Uống với đá: Đây là cách thưởng thức rượu Sake khi rượu đã được làm lạnh sẵn bằng một viên đá lớn trong ly đặc biệt dành riêng cho rượu Sake lạnh. Khi thưởng thức, nên rót khoảng 50-60ml rượu vào ly để uống trước khi đá tan ra và làm mất đi hương vị của rượu. Cách này thường được áp dụng cho Genshu (rượu Sake nguyên chất), rượu Sake từ gạo hoặc rượu Sake chưa được làm nóng (seishu).

Quy trình thưởng thức rượu Sake được thực hiện theo từng cách trên giúp tăng cường và làm nổi bật những đặc trưng và hương vị riêng của từng loại Sake.

Một số lưu ý khi thưởng thức sake

Văn hóa rượu sake khi rót cho khách

Trong văn hóa rượu Sake của Nhật Bản, việc rót Sake cho khách có những quy tắc và cách thức đặc biệt. Khi rót Sake cho khách, người làm phục vụ sẽ cầm một chiếc Tokkuri (bình đựng Sake) bằng cả hai tay, lòng bàn tay úp xuống. Một cách để đảm bảo rằng không có giọt Sake rơi xuống là có thể quấn một chiếc khăn quanh Tokkuri.

Người phục vụ sẽ lần lượt rót Sake vào từng cốc, nhưng không rót đầy cốc của khách. Điều này đồng nghĩa với việc khách hàng cũng có trách nhiệm đảm bảo rằng cốc của mình đã được rót đầy. Điều này phản ánh sự tôn trọng và sự giao lưu trong văn hóa rượu Sake.

Ngoài ra, cách khác để rót Sake là cầm chai bằng một tay, trong khi tay còn lại chỉ chạm hờ vào tay đang rót. Điều này cũng tượng trưng cho việc rót Sake bằng cả hai tay, và đồng thời tôn trọng nguyên tắc và quy tắc khi thưởng thức rượu Sake.

Tất cả những điều trên đều tạo nên một nghi thức tinh tế và đặc biệt trong việc rót và thưởng thức rượu Sake tại Nhật Bản, đồng thời thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đến trải nghiệm của khách hàng.

Tuy nhiên, nếu bạn có địa vị cao hơn người mà bạn đang phục vụ, ví dụ như bạn là ông chủ của họ, thì bạn có thể rót Sake bằng một tay mà không cần chạm tay còn lại vào tay đang rót.

Một số lưu ý khác khi uống Sake

Nhiệt độ: Rượu Sake được thưởng thức ở nhiều nhiệt độ khác nhau. Sake lạnh thường được ướp lạnh để tăng cường hương vị tươi mát. Sake ấm có thể được hâm nóng nhẹ để tôn lên các hương thơm và vị ngọt tự nhiên. Hãy tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc nhà hàng để biết nhiệt độ thích hợp cho từng loại Sake.
Lựa chọn ly: Sử dụng ly Sake truyền thống như ochoko hoặc guinomi để thưởng thức. Ly nhỏ giúp tập trung mùi hương và giữ nhiệt độ tốt hơn. Nếu không có ly Sake, có thể sử dụng ly rượu vang có miệng nhỏ hoặc ly thủy tinh. Tránh sử dụng ly lớn hoặc ly có miệng quá rộng, vì nó có thể làm mất đi một phần hương vị và hương thơm của Sake.
Rót và chạm cốc: Khi rót Sake cho người khác, cầm ly bằng cả hai tay và rót từ từ để tránh đổ và giữ vệ sinh. Khi chạm cốc với nhau, nói “Kanpai” (tức là “một chén đãi”) hoặc “Cheers” để chúc mừng và tạo không khí vui vẻ. Đặc biệt khi uống với người có địa vị cao hơn, hãy đảm bảo vành ly của bạn nằm dưới vành ly của họ để thể hiện sự tôn trọng.
Thưởng thức và tận hưởng: Hãy thưởng thức Sake một cách chậm rãi và tận hưởng từng hương vị và hương thơm của nó. Nhấm nháp nhẹ nhàng và để Sake trải qua lưỡi và khoang miệng để trải nghiệm đầy đủ hương vị. Hãy chú ý đến cảm giác mềm mượt và sự cân bằng giữa hương vị, độ ngọt và độ cồn của Sake.
Kết hợp với thức ăn: Sake thường được kết hợp với các món ăn Nhật Bản để tạo ra sự cân đối và tăng thêm hương vị. Hãy thử kết hợp Sake với sushi, sashimi, tempura, nabe (lẩu Nhật Bản) và các món hải sản khác. Tuy nhiên, cũng có thể thưởng thức Sake độc lập để tận hưởng vị ngon và độ tinh khiết của nó.
Vệ sinh cá nhân: Trước khi thưởng thức Sake, hãy đảm bảo tay và miệng sạch sẽ. Sake là một nghệ thuật tinh tế và vệ sinh là rất quan trọng để đảm bảo sự trong sáng và chất lượng của rượu.

Những lưu ý và quy tắc trên giúp bạn tận hưởng rượu Sake một cách chính xác và tạo ra trải nghiệm thưởng thức đáng nhớ. Hãy luôn tham khảo ý kiến của người địa phương hoặc chuyên gia Sake để có thêm thông tin chi tiết về cách thưởng thức và kết hợp Sake phù hợp.

Ý nghĩa của rượu sake

Rượu Sake không chỉ là một đồ uống, mà còn mang ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa và truyền thống của Nhật Bản. Dưới đây là một số ý nghĩa quan trọng của rượu Sake:

Tạo sự kết nối: Rượu Sake được coi là một liên kết văn hóa và xã hội, nó tạo ra cơ hội để con người kết nối và giao lưu với nhau. Khi uống Sake cùng nhau, người ta thường chia sẻ niềm vui và tạo ra một không gian để thắt chặt mối quan hệ cá nhân và kinh doanh.
Tôn vinh truyền thống: Sake đã được sản xuất và thưởng thức trong suốt hàng ngàn năm ở Nhật Bản. Nó đại diện cho sự kỳ diệu của truyền thống và sự tử tế của người Nhật. Rượu Sake cũng được sử dụng trong các nghi lễ và lễ hội truyền thống để tôn vinh các vị thần và tổ tiên.
Món quà đặc biệt: Rượu Sake được xem như một món quà đặc biệt trong văn hóa Nhật Bản. Nó thường được tặng nhau như một biểu hiện của tình yêu, sự tôn trọng và lòng chân thành. Rượu Sake cũng được xem là một món quà may mắn và mang lại điềm lành cho người nhận.
Thưởng thức và tận hưởng: Rượu Sake có một loạt các hương vị và hương thơm phong phú, từ nhẹ nhàng và tươi mát đến đậm đà và phức tạp. Thưởng thức Sake là một trải nghiệm tinh tế, nơi người uống có thể tận hưởng từng giọt rượu và cảm nhận được sự tinh khiết và độc đáo của nó.
Đại diện cho đất nước Nhật Bản: Sake được coi là một biểu tượng quốc gia của Nhật Bản. Nó đại diện cho sự tinh tế, sự chăm chỉ và sự kiên nhẫn của người Nhật. Rượu Sake đã trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa và danh tiếng của đất nước này trên thế giới.

Như vậy, có thể thấy rằng rượu Sake không chỉ là một loại đồ uống, mà nó mang theo ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa, truyền thống và tinh thần của Nhật Bản. Nó kết nối con người, tôn vinh truyền thống, là một món quà đặc biệt, mang đến trải nghiệm thưởng thức tinh tế và đại diện cho đất nước Nhật Bản.