Từ thời cổ đại Xà xưa, người dân Nhật Bản luôn thông qua việc tổ chức các lễ hội truyền thống (“matsuri”) với ý nghĩa thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ của người dân đến các vị thần. Cũng giống như các lễ hội tại các nước khác, lễ hội tại Nhật Bản luôn tràn ngập những âm nhạc vui nhộn, những điệu nhảy đặc sắc, trang phục độc đáo và ẩm thực thơm ngon thể hiện nét đặc sắc văn hoá của các địa phương, ngoài ra còn rất nhiều điều thú vị khác. Mỗi lễ hội (matsuri) đều có những nét độc đáo rất riêng nhưng điểm chung của các lễ hội là đều thể hiện niềm tự hào về lịch sử riêng. Trong vô số những lễ hội được tổ chức trên nước Nhật, trong bài viết này chúng tôi đã tổng hợp lại những lễ hội nổi tiếng và được nhiều người yêu thích nhất tại Nhật Bản.

Nhật Bản tổ chức các lễ hội Matsuri thế nào?

Những lễ hội Matsuri ở Nhật Bản được coi là dịp để tưởng nhớ hay thể hiện lòng biết ơn và  thành kính của người dân ở nơi đây tới bất kỳ điều gì, có thể là vị thần địa phương, những điều may mắn hay một cuộc sống bình an, thịnh vượng hay thâm chí có thể là mùa màng bội thu, rượu sake thơm ngon. Bên cạnh các lễ hội nghiêm trang thể hiện sự thành kính thì cũng có những nghi lễ Matsuri khác thoải mái và dễ chịu hơn. Các lễ hội ở các thành phố lớn đa số đều được tổ chứ vào mùa hè hoặc mùa đông nhiên, điều đó không có nghĩa là các mùa khác có ít lễ hội, tại các địa phương nhỏ lễ hội matsuri cũng sẽ  nhỏ hơn và  được tổ chức quanh năm trên khắp nước Nhật với những hoạt động riêng biệt.

Tại các ngôi đền, hầu hết các lễ hội matsuri sẽ được tổ chứ vào hàng năm hoặc nửa năm một lần. Tuỳ vào quy mô và đặc điểm của Matsuri mà thời gian tổ chức mỗi lễ hội sẽ khác nhau, nó có thể kéo dài từ một ngày đến cả tháng. Tuy rằng không có dữ liệu cụ thể xem hàng năm ở Nhật có bao nhiêu lễ hội diễn ra, nhưng theo ước tính con số có thể đạt đến khoảng 300.000 lễ hội lớn nhỏ.

Một trong những biểu tượng lớn và quan trọng  của matsuri là “mikoshi” – chiếc kiệu khổng lồ. Đây được xem như một ngôi đền di động để có thể đưa vị thần đi dạo khắp phố phường. Ngoài ra, các hoạt động như đốt hình nộm, biểu diễn múa, hay những màn biểu diễn nhạc cụ truyền thống và diễu hành cũng rất phổ biến. Thông thường, xung quanh nơi tổ chức các lễ hội thường cónhững quầy bán đồ ăn đường phố với các món ăn, nước uống, đồ chơi, đồ lưu niệm đa dạng ngoài ra còn nhiều thứ khác nữa. Khi tham gia lễ hội Matsuri, để xem diễu hành thì những người dân địa phương sẽ mặc kimono hoặc yukata . Cùng lúc, họ sẽ thưởng thức các món ăn đường phố ở lễ hội, một số món ăn phổ biến đó là mỳ yakisoba, socola chuối, bánh xèo okonomiyaki, gà rán karaage và rất nhiều nhiều món khác. Hãy tham dự một lễ hội, nếu bạn đang muốn được khoác lên chiếc kimono hay yukata.

Awa Odori (Tokushima)

Awa Odori là lễ hội điệu nhảy truyền thống ở Nhật Bản và có quy mô lớn nhất với bề dày lịch sử hơn 400 năm. Lễ hội này được tổ chức ở thành phố Tokushima, thuộc tỉnh Tokushima (đảo Shikoku). Awa Odori được diễn ra trong vài ngày trong tháng 8, đây là một trong ba Lễ hội Bon Odori lớn của Nhật Bản. Vào dịp nghỉ lễ Obon vào mùa hè, những điệu nhảy truyền thống được tổ chức trên quy mô lớn sẽ được diễn ra.

Các nhóm vũ công (được gọi là “ren”) sẽ thể hiện màn trình diễn của mình tại Awa Odori. Có nhiều nhóm ren, và quy mô mỗi nhóm sẽ khác nhau, trong đó bao gồm những nhóm ren chuyên nghiệp được đào tạo bài bản,những nhóm ren nghiệp dư là dân bản địa, hay các nhóm ren học sĩ hoặc có nhóm ren vốn là nhân viên của một công ty nào đó. Tuỳ theo giới tính mà mỗi nhóm ren sẽ chia thành những màn trình diễn nhảy dành cho nam giới và điệu nhảy dành cho nữ giới. Với những màn trình diễn của nam, họ sẽ đi tất và mặc trang phục truyền thống có tên là “happi”. Còn đối với vũ công nữ họ sẽ đi đôi guốc gỗ “geta”, đội mũ rơm truyền thống “amigasa” và mặc yukata. Về điệu nhảy thì so với sự nhẹ nhàng và tinh tế của nữ giới thì ngược lại các điệu nhảy dành cho nam lại rất sôi động và náo nhiệt. Ngoài các nhóm ren trên, Awa Odori cũng khá gây chú ý với nhóm nhạc công “narimono”, với âm nhạc theo nhịp đôi đặc trưng các nhạc cụ được sử dụng là chuông, đàn shamisen, trống taiko và sáo.

Sendai Tanabata Matsuri (Sendai)

Tùy thuộc vào từng vùng và khu vực thì thời gian lễ hội Tanabata diễn ra thường sẽ được diễn ra vào ngày 7/7 và kéo dài tới trung tuần tháng 8. Tanabata (Lễ hội của những vì sao) là một dịp lễ quan trọng trong năm và được tổ chức trên toàn nước Nhật, trong khoảng thời gian lễ hội diễn ra, mọi người sẽ gửi găm những điều ước của mình tới các vì sao bằng cách viết lên những dải giấy “tanzaku” hình chữ nhật sau đó họ sẽ treo chúng lên những chiếc lá tre. Trong dịp lễ hội các trung tâm mua sắm, các cửa hàng, các con phố, hay các ngôi nhà trên phố và đều xuất hiện các dải giấy màu sặc sỡ kết hợp với  những chiếc lá tre góp phần tạo nên bầu không khí sống động.

Lễ hội Tanabata bắt nguồn từ ngày lễ Thất Tịch của Trung Quốc về hình ảnh dải Ngân hà ngăn cách hai vì sao Ngưu Lang và Chức Nữ, để kỷ niệm truyền thuyết về câu chuyện tình buồn của đôi uyên ương Orihime và Hikoboshi,. Hàng năm, vào ngày 7 tháng 7 Âm lịch, hai người sữ được gặp nhau, mùa lễ hội Tanabata cũng bắt đầu vào thời điểm đó. Người ta tin rằng ngày hôm đó cặp đôi này đã được đoàn tụ, vì hôm đó là thời điểm mà hai vì sao Ngưu Lang và Chức Nữ sáng nhất .

Nhiều vùng, lễ hội Tanabata của Nhật Bản được tổ chức vào ngày 7 tháng 7 theo lịch Dương.  Tại thành phố Sendai ( nơi khỏi nguồn lễ hội Tanabata) thì lại tổ chức Tanabata vào ngày 6 đến ngày 8 tháng 8 để khớp với lịch âm của ngày xưa của nước Nhật. Tanabata Matsuri (Lễ Thất tịch) của Sendai được khởi xướng bởi vị Date Masamune – một vị samurai huyền thoại ở vùng Sendai. Tới nay đây vẫn là một trong những lễ hội nổi bật nhất ở Nhật Bản. Vò thời gian lễ hội diễn ra, toàn bộ thành phố Sendai và các vùng lân cận đều tràn ngập những dải trang trí nhiều màu sắc, bao gồm tre, giấy tanzaku, origami, và các dải dây khổng lồ có nhiều màu sặc sỡ dùng để trang trí. Trong đó, những dải dây trang trí với độ dài hàng mét được treo trên những cột tre khổng lồ là nổi bật và bắt mắt hơn cả .

Aomori Nebuta Matsuri (Aomori)

Lễ hội Aomori Nebuta Matsuri là một trong những sự kiện nổi bật ở phía Bắc vùng Tohoku. Đặc điểm của lễ hội này là “nebuta” – những chiếc xe diễu hành đèn lồng bằng giấy khổng lồ, những họa tiết của nebuta là hình ảnh của các vị thần, linh vật , các diễn viên kịch (kabuki) và các chủ để khác. Vào đầu tháng 8, Lễ hội Nebuta Matsuri sẽ đồng thời được tổ chức tại tất cả các khu vực ở tỉnh Aomori. Một số địa điểm thu hút sự tham dự của khách du lịch nhất chính là thành phố Hirosaki, Goshogawara và Aomori. Xung quanh các chiếc xe diễu hành là các vũ công “haneto” hòa theo tiếng nhạc và thực hiện những vũ điệu rất sôi động với trang phục sặc sỡ sắc màu.

Ban đầu, lễ hội này bắt nguồn một từ lễ hội có ý nghĩa như là nghi lễ để tiễn đưa linh hồn của những người đã khuất ( Lễ hội Tanabata/Obon vào thời kỳ Nara năm 710 – 794). Khi đó, đa số những lễ hội như vậy thì hoạt động sẽ chỉ là thả những chiếc đèn lồng nhỏ theo các dòng sông, nhưng ở Aomori thay vì những chiếc xe đèn lồng nhỏ thì người ta lại chuẩn bị nebuta kích thước khổng lồ cao 5 mét và rộng 9 mét. Sự kiện này huy động khoảng hai triệu người tham gia vào, từ đó lễ hội này đã trở thành một trong Tam đại lễ ở vùng Tohoku đồng thời còn trở thành một trong những lễ hội ở Nhật Bản mà có nhiều người tham dự nhất.

Lễ hội tuyết Sapporo (Sapporo)

Lễ hội tuyết Sapporo diễn ra vào cuối tháng Một, đầu tháng Hai, mục đích của lễ hội này là làm cho cái rét buốt của mùa đông ở Hokkaido trở nên tươi vui hơn.Tại lễ hội tuyết Sapporo những sản phẩm điêu khắc bằng băng và tuyết với kích cỡ lớn có số lớn lên đến hàng trắm sản phẩm, chúng được chế tác một cách tỉ mỉ góp phần tô điểm toàn bộ thành phố Sapporo. Công viên trung tâm Odori là địa điểm chính tổ chức lễ hội, bên cạnh đó thì cũng có rất nhiều những hoạt động vô cùng thú vị tại các vùng lân cận như Susukino.

Lễ hội tuyết Sapporo có lịch sử ngắn hơn khá nhiều nếu như so sánh với các lễ hội khác trong danh sách này. Lễ hội này bắt nguồn tại công viên Odori, từ một nhóm học sinh địa phương khi thực hiện các tác phẩm điêu khắc tuyết ở công viên trung tâm. Hàng năm, những nghệ nhân điêu khắc chuyên nghiệp đều sẽ đổ đến đây để thể hiện tài năng của mình. Dần dần, quy mô của sự kiện này cũng nhanh chóng được mở rộng. Cho tới ngày nay, mùa lễ hội này đã thu hút hơn 2.5 triệu du khách trong nước bao gồm cả Nhật Bản và từ nước ngoài đổ về. Theo thời gian và từng mùa lễ hội, dọc trên những con phố lạnh giá của thành phố , số lượng của những bức tượng làm từ băng và tuyết cũng tăng lên đẹp hơn trước. Bất chấp cái giá rét của đất trời.Các hình ảnh và hoạt động thú vị diễn ra trong mùa lễ hội là những màn trình diễn ánh sáng, và những hiệu ứng hình ảnh tuyệt vời và độc đáo, các hoạt động trượt tuyết, trượt bang và các hoạt động vui chơi giải trí khác, ngoài ra các quầy thực phẩm cũng rất thu hút du khách.

Hakata Dontaku Matsuri ( Fukuoka)

Trong thời gian Tuần lễ vàng, kỳ nghỉ diễn ra vào cuối tháng 4/ đầu tháng 5, có lễ hội Hakata Dontaku Matsuri là một trong những lễ hội nổi tiếng nhất diễn ra trong khoảng thời gian đó. Thời gian là hàng năm ở thành phố Fukuoka (tỉnh Kyushu) ngày 3 tháng 5 và 4 tháng 5. Vào thời gian diễn ra lễ hội, các vũ công sẽ khoác lên mình bộ trang phục rực rỡ tại những con phố sẽ nhiều vũ công trong số đó sẽ mang theo biểu tượng của lễ hội là chiếc thìa xới cơm “shamoji” và đi bên cạnh những kiệu rước “hana jidosha” bắt mắt.

Theo một số ý kiến, từ “dontaku” có nguồn gốc từ một từ trong tiếng Hà Lan: “zondag”, nghĩa của từ này là ngày chủ nhật hoặc là ngày nghỉ. Vào thời kỳ Minh Trị (1868 – 1912), từ này bắt đầu được sử dụng ở nước Nhật để chỉ ngày nghỉ chính thức ở Nhật Bản trong giai đoạn năm 1868 – 1876 (ngày nghỉ chính thức giia đoạn đó là ngày đầu tiên và ngày thứ sáu mỗi tháng). Lễ hội Hakata Dontaku Matsuri là một lễ hội “Matsubayashi” để chào đón tết âm lịch nguồn gốc từ năm 1179,  từ năm 1872 lễ hội bị chính phủ cấm trong một thời gian ngắn, vào  năm 1879 lễ hội này được tổ chức trở lại với cái tên mới là Dontaku. Từ chiến tranh, đến năm 1962 lễ hội cũng bắt đầu được tổ chức trở lại, lễ hooj diễn ra trong vòng 2 ngày với các hoạt động thú vị như buổi lễ diễu hành và những điệu nhảy, trong đó có sự tham gia của rất nhiều cả già trẻ trai gái của người dân địa phương. Ngày nay, có khoảng 2 triệu khách tham quan vào mùa lễ hội và lễ hội có hơn 30,000 người trình diễn và khoảng 650 nhóm Dontaku.

Lễ hội đèn lồng Nagasaki

Lễ hội đèn lồng Nagasaki bắt nguồn từ một lễ hội đón tết âm lịch nhỏ, ngày nay với hơn 15,000 chiếc đèn lồng lễ hội này đã tạo nên một đến một khung cảnh trong mơ khiến thành phố ngập trong màu đỏ cam và vàng rực rỡ. Lễ hội này diễn ra tại Nagasaki và các vùng lân cận vào dịp tết âm lịch và ngày nay nó thu hút hơn 1 triệu du khách tới tham quan. Các hoạt động thu hút du khách là ngắm nhìn đèn lồng, pháo hoa, chiêm ngưỡng các màn trình diễn,  các vũ điệu truyền thống và nhiều hoạt động thú vị khác.

Lễ hội này khởi nguồn từ việc tổ chức những ngày tết âm lịch của cư dân gốc Hoa (họ sống ở khu phố người Hoa tại Nagasaki). Vào năm 1994, lễ hội này đã được phát triển và tái thiết lập lại, tất cả cư dân đều có thể tham gia và sau đó trở thành sự kiện nổi bật nhất mùa đông ở đảo Kyushu với tốc độ nhanh chóng. Vào khoảng cuối tháng 1 cho tới đầu tháng 2, tuỳ theo lịch âm vào thời điểm khác nhau trong khoảng thời gian này mà lễ hội sẽ được tổ chức trong vòng hai tuần. Bảy khu vực chính được trang trí đèn lồng là: quận người Hoa ở Tojinyashiki, đền Kofukuji, công viên trung tâm, khu phố Nagasaki Chinatown, …

Kishiwada Danjiri Matsuri (Kishiwada)

Lễ hội Kishiwada Danjiri Matsuri được tổ chức vào khoảng giữa tháng 9 ở thành phố Kishiwada (thuộc tỉnh Osaka). Vào ngày tổ chức lễ hội, người ta sẽ kéo xe diễu hành bằng gỗ “danjiri” vừa to vừa nặng với tốc độ nhanh đến kinh ngạc. Kishiwada Danjiri Matsuri được xem là một trong những lễ hội truyền thống ở Nhật Bản tạo sự hồi hộp nhất. Với màn trình diễn đầy ấn tượng và phấn khích này hàng năm lễ hộ này thu hút tới 400,000 du khách tới chiêm ngưỡng.

Những chiếc xe rước danjiri đã ra đời hàng trăm năm và là trung tâm của nền văn hóa Kansai, tuỳ từng khu vực hình xe rước danjiri  khác nhau mang những nét đặc trưng riêng của từng vùng. Khi diễn ra diễu hành, xe danjiri sẽ chở một nhóm nhạc công cùng với một vài người dân bản địa. Đỉnh của chiếc xe sẽ có một người một người lựa chọn để đứng ở trên giúp điều chỉnh trọng tâm của xe đồng thời giúp xe đi qua các khúc cua. Thực tế, một số lễ hội khác cũng có trình diễn xe danjiri, nhưng màn trình diễn ở Kishiwada là nổi bật nhất. Do những chiếc danjiri ở đây được đầu tư, có chiếc nặng tới 4 tấn, thường được làm từ gỗ của cây keyaki, những họa tiết điêu khắc trang trí vô cùng tinh xảo được bàn tay của những thợ mộc lành nghề nhất thành phố tạo nên. Do có trọng lượng lớn như vậy nên mỗi xe cần một đội khoảng 200 người tham gia kéo để chiếc xe có thể di chuyển. Để di chuyển họ buộc những chiếc dây thừng phía trước xe và dùng một chiếc gậy để đẩy bánh xe từ đằng sau. Việc di chuyển xe không hề đơn giản chút nào, nó đòi hỏi một cách cẩn thận rằng cả lực kéo và lực đẩy phải cân bằng, từ đó ta có thể thấy được sức mạnh và sự khéo léo của cả đội tham gia.

Tenjin Matsuri (Osaka)

Lễ hội Tenjin ở Osaka thuộc top ba lễ hội hàng đầu của Nhật Bản, hoạt động của lễ hội này có lễ rước song song cả trên song và trên đất liền cùng với màn trình diễn pháo hoa ngoạn mục. Sự kiện này có thể kéo dài cả tháng nhưng 24 – 25 tháng Bảy là 2 ngày lễ chính. Với số lượng người tham dự lễ hội hơn 1 triệu người.

Lễ hội Tenjin Matsuri tôn thờ  Sugawara Michizane (vị thần của sự học hành đỗ đạt) có bề dày lịch sử đã hơn 1000 năm, lễ hội này được tổ chức hàng tháng khoảng ngày 25 địa điểm là những ngôi đền Tenmangu ở trên khắp nước Nhật. Trong đó, Lễ hội Tenjin Matsuri thường niên tổ chức tại Osaka vào mùa hè là nổi tiếng nhất. Có một vài thời điểm, Osaka như trở thành một thế giới khác khi lễ hội tổ chức bắn hơn 5000 pháo hoa, đoàn rước hơn 100 chiếc thuyền rực rỡ với nhiều chiếc thắp lửa cháy.

Ngoài ra buổi diễu hành vào ngày 24 cũng rất thú vị. Hôm đó họ sẽ thông báo về việc chuẩn bị lễ hội đã hoàn thành, những người đàn ông đội mũ đỏ ngoài đường với rất nhiều trống. Đến ngày 25 những buổi diễu hành sẽ được tăng cường hơn từ đền Tenmangu, cụ thể, số lượng người diễu hành là 3000 người. Trong buổi diễu hành này, dẫn đầu đi trước là những người đàn ông đánh trống và đội mũ đỏ, họ phải giữ thăng bằng trên một chiếc bập bênh đứng trong lúc đi. Bên cạnh đó, có rất nhiều những bộ trang phục bắt mắt  và những điệu múa thú vị cùng vô số điều khác nữa tất cả nhất định sẽ tạo nên hai ngày lễ  khó quên ở Osaka.

Gion Matsuri (Kyoto)

Lễ hội Gion Matsuri tổ chức tại đền Yasaka, có lịch sử lâu đời của Kyoto tổ chức, đây cũng là một trong những lễ hội nổi tiếng nhất ở Nhật Bản. Lễ hội này có lịch sử bắt đầu từ năm 869, một lễ hội để thờ phụng, tôn vinh các vị thần và cầu cho dịch bệnh  thuyên giảm được Tiên Hoàng ra lệnh tổ chức. Từ 970 đến nay, hàng năm lễ hội vẫn đều được tổ chức liên tục.

Nổi tiếng nhất trong lễ hội Gion Matsuri là lễ rước kiệu phao (ngày 17 và ngày 24) cùng với những đêm trước đó có lễ hội “yoiyama” có quy mô nhỏ hơn. Tại thời gian diễn ra lễ hội yoiyama, ngoài trời sẽ trưng bày hai chiếc phao khổng lồ được sử dụng cho lễ rước chính là “yama” và “hoko”, chúng sẽ được trưng bày với chiếc đèn lồng rực rỡ được thắp đèn, kết hợp với âm nhạc truyền thống Gion-bayashi.

Thời điểm lễ hội diễn ra cũng là thời điểm để người dân nơi đây và du khách đến tham quan khoác lên mình những bộ kimono xinh đẹp đi khắp cả thành phố. Được bao bọc xung quanh bởi những khu phố cổ kính, sự hoài cổ của quận geisha Kyoto, bầu không khí lễ hội vui nhộn và đem ý nghĩa tinh thần sâu sắc cho những người tham gia lễ hội nơi đây

Kanda Matsuri (Tokyo)

Kanda Matsuri là một lễ hội Thần đạo Shinto ở Tokyo. Từ thời kỳ Edo, trước khi lễ hội này phổ biển rộng ra tại các vùng như Marunouchi, Akihabara, Nihonbashi, Kanda thì lễ hội này đã được tổ chức ở đền Kanda Myojin (Chiyoda thuộc Tokyo). Khi lễ hội diễn ra thì ở trên những con phố, dưới sự chứng kiến của rất nhiều khách tham dự thì những người tham dự với con số lên tới hàng nghìn sẽ đưa rước ~ 200 mikoshi – đền thờ Thần đạo di động. Các năm lẻ sẽ tổ chứ các lễ hội lớn như “honmatsuri” còn năm chắn hơn sẽ tổ chức phiên bản đơn giản hơn. Những hoạt động chính như buổi diễu hành trong suốt ngày thứ Bảy và rước mikoshi (ngày Chủ nhật) của lễ hội này thường diễn ra vào các cuối tuần sát ngày 15 tháng 5. Ngoài ra, các sự kiện khác sẽ diễn ra trong suốt tuần.

Ngày lễ này không có nguồn gốc dễ dàng. Theo một số nguồn tin, vào năm 730, lễ hội này đã bắt đầu được tổ chức lần đầu khi đền Kanda Myojin được xây dựng. Thực tế, nguồn gốc của lễ hội hiện tại là từ việc tướng quân Tokugawa Ieyasu đến thăm đền Kanda Myojin với mong ước trận chiến Sekigahara (năm 1600) dành chiến thắng. Chiến thắng đó đã mở ra triều đại shogun Tokugawa. Trùng hợp rằng ngày thống nhất lãnh thổ Nhật Bản (ngày Tokugawa ) cùng ngày với lễ hội ở ngôi đền. Vì vậy, Tokugawa tướng quân tin rằng ngôi đền này chứa đừng quyền năng rất to lớn. Cũng vì lí do đó, tướng quân đã đồng ý cho phép khuôn viên của lâu đài Edo mikoshi có lễ hội này. Chính quyền Mạc phủ công nhận bảo trợ cho lễ hội chính thức.

Nhắc đến lễ hội Nhật bản, ta sẽ nghĩ ngay đến những món ngon hấp dẫn, những khúc nhạc hoành tráng, nhưng điệu nhảy điệu múa truyền thống , trang phục lễ hội truyền thống xinh đẹp bắt mắt cùng những cuộc diễu hành đầy quy mô khiến người ta say mê, những thứ đó gắn liền với lịch sử và chứa đựng ý nghĩa tinh thần và tâm linh vô cùng lớn, thể hiện những nét văn hoá độc đáo về lễ hội ở Nhật Bản.

Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các lễ hội của Nhật Bản nói riêng và văn hoá Nhật Bản nói chung.